Αισίως έχουν περάσει σχεδόν τρεις μήνες από τότε που οι
δικηγόροι όλης της χώρας έχουμε κατεβάσει τα στυλό. Σε αυτόν τον άνισο αγώνα
που δίνουμε, έχουμε απολέσει όλο αυτό το διάστημα κάθε πηγή εισοδήματος που
ουσιαστικά έχουμε. Είναι άνισος αγώνας διότι ζητούμε τα αυτονόητα, ένα δίκαιο
ασφαλιστικό, στηριζόμενο σε οικονομοτεχνική μελέτη (την οποία αντί να την κάνει
το Υπουργείο την έχουν κάνει οι δικηγόροι) και ζητούμε ένα δίκαιο φορολογικό.
Δυστυχώς σε αυτόν τον αγώνα κάποιοι άλλοι συλλειτουργοί της δικαιοσύνης
σφυρίζουν αδιάφορα. Κάποιοι που μάλλον τα έχουν λύσει όλα τα ζητήματά τους,
αφού πήραν και τα αναδρομικά τους. Μια χαρά, αυτοί αποφασίζουν αυτοί διατάζουν.
Δεν θα επεκταθώ περαιτέρω, διότι αφενός η σύγκρουση μεταξύ κοινωνικών ομάδων
μόνο βλαπτική μπορεί να είναι.
1. Τι
είναι αυτό όμως που επιβάλλεται να αλλάξει στη δικαιοσύνη. Ξεκινούμε από την
κορυφή. Έχοντας ζήσει τις τελευταίες ημέρες τραγελαφικές εικόνες που αποκαθηλώνονται
θεσμοί στα μάτια των πολιτών, το πρώτο πράγμα που πρέπει να γίνει είναι να μην υπερκεράζεται
η ανεξαρτησία της δικαιοσύνης. Επιτέλους, είναι πιο επείγον από ποτέ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΑΙΡΕΤΟΣ
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ και να μην διορίζεται από την κάθε πολιτική ηγεσία.
Η ανεξαρτησία των εξουσιών είναι θεμέλιο της Δικαιοσύνης. Ο συγκεντρωτισμός της
εξουσίας, με διορισμό του ανώτατου δικαστή, με απερίσκεπτη χρήση ΠΝΠ απομονώνει
το αίσθημα δημοκρατίας.
2. Η
ΑΜΕΣΗ ΑΠΟΣΥΜΦΟΡΗΣΗ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΩΝ πρέπει να γίνει ΤΩΡΑ. Δίκαιη δίκη σημαίνει και
γρήγορη δίκη. Η ενίσχυση του ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗΣ επιβάλλεται. Με ποιους τρόπους:
1. Καμπάνια
ενημέρωσης του θεσμού της Διαμεσολάβησης και των πλεονεκτημάτων που προσφέρει
(ταχύτητα, συναπόφαση, διατήρηση σχέσεων μεταξύ αντιδίκων, εχεμύθεια,
αποσυμφόρηση δικαστηρίων).
2. Υποχρεωτική
Διαμεσολάβηση σε τρέχουσες υποθέσεις
3. Υποχρεωτική
Διαμεσολάβηση πριν εισαχθούν υποθέσεις στα Δικαστήρια (ιδίως σε ευαίσθητες
υποθέσεις οικογενειακού δικαίου, εργατικές, σχέσεις επιχειρήσεων κλπ)
4. Εκτελεστικοί
νόμοι του θεσμού της Διαμεσολάβησης (πχ να γίνεται εγγραφή του πρακτικού
διαμεσολάβησης στο υποθηκοφυλακείο)
5. Κάμψη
της υποχρεωτικότητας στην παρουσία δικηγόρων στο θεσμό της Διαμεσολάβησης,
ιδίως για υποθέσεις που αφορούν ποσά μέχρι 10.000 ευρώ ( το κόστος την καθιστά
μη λειτουργική σήμερα διότι πρέπει να πληρωθούν τουλάχιστον δυο δικηγόροι και
ένας διαμεσολαβητής.
3. Όσον
αφορά τις ποινικές υποθέσεις πρέπει να γίνει ριζική αναθεώρηση του Κώδικα
Ποινικής Δικονομίας. Οι εισαγγελείς πρόσφατα ανήρτησαν εξαιρετικές προτάσεις
σχετικά με την ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΟΥ ΡΟΛΟΥ ΤΟΥ ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑ στο αν μια υπόθεση πρέπει ή
όχι να πάει στις δικαστικές αίθουσες. Είναι απαραίτητη η επένδυση στο θεσμό της
Ποινικής Συνδιαλλαγής, ώστε με τον ενισχυμένο του ρόλο, ο εισαγγελέας να δίνει
τη δυνατότητα της συνδιαλλαγής με τον κατηγορούμενο ο οποίος ομολογεί την ενοχή
του, συναρτήσει των αποδεικτικών στοιχείων, της βαρύτητας της πράξης, την
απαξία κλπ, πάντα υπό το πρίσμα της εξασφάλισης της ασφάλειας δικαίου. Με αυτόν
τον τρόπο οι «μικρές» υποθέσεις κλείνουν εν τη γενέσει τους και στις δικαστικές
αίθουσες πάνε μόνο οι υποθέσεις που πρέπει να απασχολούν τους δικαστές. Εφόσον
γίνουν όλα αυτά, θα πρέπει να γίνει άμεση αναπομπή των τρεχουσών δικών που
έχουν ορισθεί δικάσιμοι, ώστε να γίνει και στο ποινικό η απαραίτητη
αποσυμφόρηση των πινακίων.
4. Στο
δημόσιο δίκαιο είναι απαράδεκτη η σημερινή κατάσταση, να εκδικάζονται υποθέσεις
με απλά πρόστιμα μετά από 8-9 χρόνια. Το θεμελιώδες συνταγματικό δικαίωμα της Δίκαιης
Δίκης πετάγεται κυριολεκτικώς στα σκουπίδια. Ιδίως οι πιο απλές σχετικά
υποθέσεις πχ όπως οι υποθέσεις συνταξιοδότησης, δεν είναι δυνατόν να
εκδικάζονται μετά από χρόνια επειδή λείπει για παράδειγμα ένα έγγραφο, με
αποτέλεσμα να υπάρχει ουσιαστικό πρόβλημα επιβίωσης ανθρώπων σε τόσο ευαίσθητη
ηλικία. Και εδώ η συνδιαλλαγή- διαμεσολάβηση θα μπορούσε να δώσει τη λύση.
5. Υπάρχουν
αμέτρητα προβλήματα, τα οποία μπορούν να λυθούν με απλές διαδικασίες. Ιδίως ζητήματα
που έχουν να κάνουν με ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ. Δεν είναι δυνατόν να τα απαριθμήσω
όλα, ενδεικτικά αναφέρω:
-
Το δικαίωμα της Δίκαιης Δίκης: πέρα από τις
καθυστερήσεις, η πρόσβαση στη δικαιοσύνη είναι ιδιαίτερα ακριβή σε υποθέσεις πχ
εργατικές, διατροφές, κλπ. Ιδίως σε
περίοδο κρίσης δεν είναι δυνατόν η προσφυγή στη δικαιοσύνη από τις αδύναμες
ομάδες να είναι τόσο επιβαρυντική διότι ουσιαστικά καταπατείται το δικαίωμα στη
δίκαιη δίκη. ΑΜΕΣΗ ΜΕΙΩΣΗ ΠΟΣΟΥ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΔΙΠΛΟΤΥΠΩΝ σε τέτοιου είδους
διαδικασίες.
-
Στα ΑΤ της χώρας καταπατούνται καθημερινά
σημαντικότατα δικαιώματα. Αλλοδαποί που κρατούνται λόγω μη ύπαρξης
νομιμοποιητικών εγγράφων (άδεια παραμονής κλπ), κρατούνται ομάδες ανθρώπων σε
κελιά λίγων τετραγωνικών μέτρων, δίχως συνθήκες υγιηνής, κατάλληλης διατροφής,
προαυλισμού, κρατούνται με ποινικούς κρατούμενους κλπ. Με αυτόν τον τρόπο και
δημιουργούνται εστίες μόλυνσης για τους ίδιους, τους αστυνομικούς κλπ, το
κράτος επιβαρύνεται διαρκώς διότι η διατροφή γίνεται με «παραγγελίες» από
σουβλατζίδικα κλπ. Ενδεικτικό παράδειγμα Πακικστανός στο ΑΤ Λιβαδειάς κρατήθηκε
πάνω από 5 μήνες σε αυτά τα κελιά!!!
-
Αναθεώρηση του τρόπου επιβολής της αναστολής σε
ελαφρά πλημμελήματα, πλέον η αναστολή δίνεται διάχυτα με αποτέλεσμα να μην
αισθάνεται ο δράστης την ουσιαστική απαξία της πράξης που διαπράττει. Να μην
δίνεται αναστολή σε όλες τις περιπτώσεις, αλλά να υπάρχει η δυνατότητα επιβολής
εναλλακτικών της κράτησης ποινών, που να έχουν άμεση επίδραση στον ψυχισμό του
δράστη της πράξης, όπως πχ επιβολή προστίμων, κοινωνικής εργασίας κλπ.
6. ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΗ Η ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΣΟΦΡΟΝΙΣΤΙΚΟΥ
ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ, όχι σε ένα σύστημα τιμωρητικό και ουσιαστικής «μετεκπαίδευσης»
εγκληματιών αλλά σε ένα σύστημα που στοχεύει στην ομαλή επανένταξη, την
ανάπτυξη κινήτρων για την περίοδο μετά την απόλυση, αναβάθμιση του χαρακτήρα
της ποινής σε υποστηρικτική, διδακτική – επιμορφωτική, εκτονωτική, αποτρεπτική.
Τραγικές συνθήκες κράτησης,
καταπάτηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων, βελτιωτικές προτάσεις:
-
Νέες μέθοδοι σωφρονισμού, όπως σε χώρες τις
βόρειας Ευρώπης, ιδίως για ανήλικους ή νέους εγκληματίες (εγκλεισμός το
σαββατοκύριακο, ή μόνο τα βράδια, κοινωνική εργασία, συμμετοχή κρατουμένων σε
κοινωνικούς θεσμούς και εκδηλώσεις έξω από το ίδρυμα κράτησης κλπ)
-
ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΣ ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΩΝ ανάλογα την βαρύτητα της
πράξης που κατηγορούνται ή τους επιβλήθηκε(υπόδικοι, ανήλικοι, οικονομικοί
κρατούμενοι, σεξουαλικών εγκλημάτων, κάθειρξης κλπ)
-
Διάκριση φυλακών σε «Κεντρικές» και «Τοπικές»,
ανάλογα με τη βαρύτητα πράξης.
-
Συνθήκες στέγασης, υποδομών, βελτίωσης διαβίωσης
-
ΜΟΡΦΩΤΙΚΑ προγράμματα επανένταξης, θεραπείας και
ψυχολογικής υποστήριξης.
-
ΕΡΓΑΣΙΑΚΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ μέσα και έξω από το
σωφρονιστικό κατάστημα- κίνητρα σε κρατούμενο, ομαλή επανένταξη, δεν χάνει την
επαφή του με την κοινωνία.
-
Ίδρυση ΣΧΟΛΕΙΩΝ Β’ ΕΥΚΑΙΡΙΑΣ (παράδειγμα
Κατάστημα κράτησης Ελαιώνα Θηβών) – ΑΝΑΠΑΙΔΑΓΩΓΙΣΗ ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΩΝ
-
Κατάρτιση και εκπαίδευση σωφρονιστικών υπαλλήλων
– κριτηρια πρόσληψης με ειδικές γνώσεις και ψυχοιατρικές εξετάσεις.
-
Ενίσχυση θεσμού ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ ΑΚΡΟΑΣΕΩΣ
κρατουμένων από διευθυντή φυλακών.
-
ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ σε κάθε
σωφρονιστικό κατάστημα
-
ΠΑΡΟΧΗ ιατρικών υπηρεσιών, προληπτικής ιατρικής,
κάθε είδους εξετάσεις κλπ
-
ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΕΠΑΝΕΝΤΑΞΗΣ, μετά την
απόλυση του κρατούμενου να υπάρχει γραφείο Διασύνδεσης με αγορά εργασίας,
ψυχολόγους, κλπ. Ομαλή επανένταξη
-
Αναβάθμιση του Συμβουλίου των Φυλακών με
συμμετοχή εκπροσώπων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, μελών δικηγορικού συλλόγου κλπ
7. Αναθεώρηση
όλου του πλαισίου για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά:
-
Κωδικοποίηση όλων των νόμων και διαταγμάτων,
-
Κατάργηση των διατάξεων που θέτουν
υποχρεωτικότητα για κατάθεση συγκεκριμένων δικαιολογητικών,
-
Κατάργηση των διατάξεων, των οποίων η προσκόμιση
γίνεται μεν από τους αιτούντες αλλά εξαρτώνται από τους πιστωτές,
-
Απλοποίηση διαδικασιών
-
Νεες διατάξεις σχετικά με επιβολή κυρώσεων στις
τράπεζες για ανήθικες συμπεριφορές κατά παράβαση του 200 ΑΚ.
-
Νέες διατάξεις σχετικά που να ρυθμίζουν
αποτελεσματικότερα τη σχέση εγγυητή – πρωτοφειλέτη- πιστωτή που να
εναρμονίζονται με τα άρθρα περί εγγύησης και του ακολουθηματικού χαρακτήρα
αυτής
-
Απαραίτητες νέες διατάξεις που να ρυθμίζουν το
χρέος σε περίπτωση θανάτου εκείνου που έχει υπαχθεί σε ρύθμιση, σχετικά με
κληρονομικά δικαιώματα.
8. Κωδικοποίηση
διατάξεων, να γίνει ένα συμμάζεμα, καθόσον υπάρχουν διατάξεις που ισχύουν άνω
των 100 ετών και δημιουργούνται ζητήματα σχετικά με κάποια θέματα που δεν
καλύπτουν ολοσχερώς νέες διατάξεις. Το νομικό πλαίσιο πχ για τους καταχραστές
του Δημοσίου έχει τέτοια ζητήματα.
9. ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ
ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ. Είναι απαραίτητο να μην μείνουμε στους λαικισμούς, διότι
αναθεώρηση πρέπει να γίνει όχι μόνο για τον νόμο περί ευθύνης υπουργών αλλά για
αμέτρητα προβλήματα, πολλά από τα οποία ανέφερα πιο πάνω. Η συζήτηση για την αναθεώρηση
πρέπει να ανοίξει με ισότιμους όρους συμμετοχής σε αυτήν δικαστικών, δικηγόρων,
πανεπιστημιακών, διακομματικών επιτροπών.
10. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ
των δημοσίων λειτουργών της δικαιοσύνης, δικαστών και γραμματέων. Αυτή τη
στιγμή υφίσταται ασυδοσία όσον αφορά συγκεκριμένα άτομα, τα οποία φυσικά και
δεν θα αναφέρω. Όσοι βρίσκονται στη δικαιοσύνη γνωρίζουν πρόσωπα και
καταστάσεις. Υπάρχουν δικαστές που δυστυχώς παίρνουν τις δικογραφίες σπίτι τους
και κυριολεκτικώς ξεχνούν να βγάλουν αποφάσεις. Το δυστυχές της ελλείψεως
αξιολόγησης είναι το γεγονός ότι πλήτεται με αυτόν τον τρόπο όλος ο κλάδος,
όπου υπάρχουν ικανότατοι και σεβάσμιοι δικαστές για τους οποίους αισθάνομαι
μεγάλο και ειλικρινές δέος, όσον αφορά το πώς αντιμετωπίζουν τους αδύναμους
πολίτες. ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΤΟΥΣ ΔΙΚΑΣΤΕΣ. Αξιολόγηση και όσον αφορά
τον τρόπο επιλογής τους, αλλά ιδίως την αποτελεσματικότητά τους. Πως όμως μπορεί
να γίνει αξιολόγηση και από ποιους, δίχως να πλήττεται η ανεξαρτησία της δικαιοσύνης.
Μπορεί να αξιολογήσει δικαστής συνάδελφό του αντικειμενικά; Εγώ θεωρώ πως όχι.
Θα μπορούσε όμως να γίνει ένα σύστημα αξιολόγησης με παροχή κινήτρων, ή ένα
σύστημα θετικών γνωμών, όχι μόνον από δικαστές αλλά και από συλλειτουργούς της δικαιοσύνης,
ακόμα και από πολίτες, χωρίς όμως να θίγεται η ανεξαρτησία της δικαιοσύνης.
Τουλάχιστον να ξεχωρίσουν οι ικανοί, ώστε διακριτά να δούμε και τους ανίκανους.
Δέκα απλά βήματα, τα οποία μπορούν να γίνουν, αν όχι άμεσα,
τουλάχιστον θα μπορούσαν να δρομολογηθούν. Το πιο επικίνδυνο είναι να πέσουμε
θύματα του λαικισμού. Πρέπει να έχουμε ανοικτά τα αυτιά μας και ιδίως την
αντίληψη ως προς το ποια είναι τα αληθινά προβλήματα της δικαιοσύνης. Όταν για
παράδειγμα, αφήνεται ελεύθερος ο φερόμενος ως δράστης λόγω της παρέλευσης του
18νου προφυλάκισης, υπάρχουν συγκεκριμένες ευθύνες. Αυτές πρέπει να αποδοθούν. Όμως
δεν πρέπει να μένουμε σε συγκεκριμένες περιπτώσεις γιατί θα χάσουμε το «δάσος».
Η Δικαιοσύνη είναι θεμέλιο Δημοκρατίας. Η Δημοκρατία δεν είναι δεδομένη και δεν
χαρίζεται, αλλά κερδίζεται καθημερινά με τη συμπεριφορά όλων μας.